ALTYAPILARDA EĞİTİM SORUNUNUN ÇÖZÜMLENMESİNDE NİÇİN? VE NASIL? (2N) MESELESİ...

Aslına bakarsanız 2N diye adlandırdığımız ve çok iyi bildiğimiz bu iki kavram, tüm yaşamımızı ve bunun yanı sıra yaptığımız her işi de olumlu etkileyecek iki davranış biçimi demektir.

Bu kavramlar; Niçin (Amaç) ve Nasıl (Yöntem) kavramları ve davranış biçimleridir.
Niçin kavramı ve davranış biçimi; Amacım nedir? Ne istiyorum? Ne yapmak istiyorum? Nereye ulaşmak istiyorum? gibi yaşamsal soruların yaşamsal cevabının verilmesi anlamına gelir.
Nasıl kavramı ve davranış biçimi ise; Amacıma ulaşmak için ne yapmalıyım? İstediğimi elde etmek için nasıl davranmalıyım? Nasıl davranmam gerekir, Hangi seçenekleri tercih etmeliyim? Nereden gitmeliyim? Ne kullanmalıyım gibi yine yaşamsal önemi olan sorulara yaşamsal cevaplar verebilmek anlamına gelir.

İşi eğitim olan bir kişinin Niçin? ve Nasıl? sorularına olabilecek en doğru cevabı biliyor ve bu cevabı olabilecek en iyi şekilde pratik olarak da karşılıyor olması gerekir.
Amacı doğru koymak ne kadar önemliyse o amaca ulaşmak için izlenecek yolun doğruluğu da o kadar önemlidir.
Benzer şekilde Amaca ulaşmak için tercih edilecek izlenecek yolun doğruluğu, belirlenen amacı anlamlı ya da anlamsız kılacaktır.
Bir eğitimci olan altyapı antrenörlerinin Niçin? (Amaç nedir?) sorusuna verecekleri cevaplar onların Nasıl? (Yöntem=Yol nedir?) sorularına verecekleri cevapları, Nasıl sorusuna verecekleri cevaplar da Niçin sorusuna verecekleri cevapları etkileyecektir.
Amaç ve Yöntem ne kadar tutarlı ise, yapılan iş o denli akılcı ve bilimsel ve sonuçları tatminkar olacaktır.
Niçin ve Nasıl sorularına verilecek cevaplar konusundaki bilgi, beceri ve öğretim yeterliliği, bir altyapı antrenörünün "iyi bir altyapı antrenörü" olup olmadığının da göstergesidir.

BU SAPTAMALARDAN SONRA İŞİN BİR DE İKİNCİ VE DAHA ÖNEMLİ BÖLÜMÜ DE ŞUDUR; NİÇİN (AMAÇ) ve NASIL (YÖNTEM) SORULARINA VERİLECEK BİRDEN FAZLA DOĞRU CEVABIN OLDUĞUNU BİLMEMİZ GEREKİR. EĞER EĞİTİM SİSTEMİNİZ, MODELİNİZ VEYA YAKLAŞIMINIZ EN İDEAL VE EN DOĞRU CEVABI VEREBİLMEYİ BAŞARABİLİYORSA, ALTYAPIDA SPOR EĞİTİMİ SORUNUNU TAMAMEN ORTADAN KALDIRABİLİR. TAM TERSİ EKONOMİK YATIRIMLAR YAPTIĞINIZ HALDE, İŞİ CİDDİYE ALDIĞINIZ HALDE, SONUÇ TATMİN EDİCİ OLAMIYORSA, BÜYÜK BİR OLASILIKLA NİÇİN? VE NASIL SORULARINA EN İDEAL DOĞRU CEVABIN VERİLEMEMİŞ OLMASINDANDIR. UNUTULMAMASI GEREKEN ŞEY; NİÇİN SORUSU NASIL ALGILANIYOR VE CEVAPLANIYORSA NASIL SORUSU DA ÖYLE ALGILANIP ÖYLE CEVAPLANACAKTIR. TÜRKİYE'DE ALTYAPILARDAKİ TEMEL EĞİTİM SORUNSAL ÖZETLE BUDUR.

Örneğin; Niçin Altyapı? sorusunun cevabı,
1.Üstyapıya oyuncu hazırlamak için 2.Şampiyon takımlar yaratmak için şeklindeyse,
Nasıl? sorusunun cevabı da;
1.Üstyapı futbol kalitesine altyapılarda ulaşmayı sağlayacak çalışmalar yaparak 2.Şampiyon olmak için rakipten daha iyi olmalıyız şeklinde olacaktır.

OYSA ÖZELLİKLE TEMEL ALTYAPI EĞİTİMİ BAŞTA OLMAK ÜZERE, ALTYAPI EĞİTİMİNDE NİÇİN? VE NASIL? SORULARININ İDEAL CEVABI ŞU OLMALIDIR;
Niçin Altyapı? sorusunun cevabı;
1.Çocukların yaşlarının gerektirdiği gelişim özelliklerine ulaşmalarını sağlarken bu özelliklerin gerektirdiği futbolu en iyi şekilde oynayabilmelerini sağlamak için.
Nasıl? sorusunun cevabı da buna bağlı olarak; 1.Çocuk ve Gençlerin zihinsel, bedensel, hareketsel, sosyal gelişim düzeylerinin elverdiği ölçüde ve her türlü deneyimi yaşamalarına olanak verecek şekilde düzenlenen eğitim etkinliklerini gerçekleştirmelerini sağlayarak şeklinde olacaktır.

Altyapı antrenörlüğü yapan tüm eğitmenler kendilerine sürekli bu iki soruyu sormalıdırlar. Altyapı Eğitiminin Amacı Nedir? Bu Amaca Nasıl Ulaşılır? Bu iki soruya verilecek cevaplar ve asıl cevap niteliği taşıyan eğitim uygulamaları altyapı antrenörlerinin ne düzeyde iyi birer altyapı antrenörü olup olamadıklarının da göstergeleridir.

Futbol Altyapı Eğitiminde Bazı Öğretim Yöntemleri (1)

Ne öğreteceğini bilmiyorsan nasıl öğreteceğini bilmenin hiçbir anlamı yoktur. Ne öğreteceğini biliyor, buna karşın nasıl öğreteceğini bilmiyorsan, ne öğreteceğini biliyor olmanın da bir faydası yoktur. Dolayısıyla iyi bir eğitmen olmanın iki ön koşulu, ne öğreteceğini ve nasıl öğreteceğini bilmektir. İyi bir eğitici antrenör ne öğreteceğini ve nasıl öğreteceğini bilen ve bunu becerebilen kişidir. Psikomotor davranışlar ya da diğer söylemle bedenin bir bölümünün veya tamamının kullanılması ile ilgili davranışlar (hareketler) sadece ve sadece “sınanarak” “yaparak” “tekrar ederek, “kullanarak” öğrenilir. Yani bir hareketi en ilkel ve basit formundan başlayıp en üst düzeyde beceriye değin öğrenebilmenin biricik yolu söz konusu hareketi ya da hareketleri bedenen gerçekleştirmekle mümkündür. Öğrenmenin “yaparak” gerçekleştiği durumlarda tüm öğretim yöntemleri “yaptırmayı” sağlamaya yönelik olmalıdır. Hareket eğitimine yönelik tüm öğretim yöntemleri “farklı hareket eğitimi etkinliklerinden” başka bir şey değildir Öğretim yöntemlerinin birçoğu bilerek ya da bilmeyerek öğretme ve öğrenme ile ilgili tüm etkinliklerde nesnel durumun bir gereği olarak kendiliğinden ortaya çıkar. Ancak öğretimin hem zaman ve hem de kalite açısından daha etkili olabilmesi, öğrenmenin anlamlı ve kalıcı olarak gerçekleşmesi ile ilgilidir. Bunun için de öğretim uygulamalarının belirli bir sistematik ve planlama içerisinde yürütülüyor olması gerekir. Yani bir yolun yani yöntem işi kolaylaştırır. Çünkü yöntem nasıl sorusunun cevabı demektir.. Ancak böyle olduğu zaman bir öğretim yönteminin stratejik olarak kullanılıyor olmasından söz edilebilir. Psikomotor davranışların “motor öğrenme” temelinde şekillendiğini biliyoruz. Yani psikomotor davranışlar bir işin kassal çıktıya dönüşmesi ile sonuçlanır. Bunun için söz konusu iş’in bizzat gerçekleştirilmesi/yapılması/yaşanması ön koşuldur. O halde futbola ilişkin tüm teknik ve taktik davranışların önce gerçekleştirilmesinin sonra da giderek beceriye dönüşecek şekilde amaca uygun gerçekleştirilmesinin ön koşulu söz konusu tüm bu davranışların yapılması/yaşanması ile mümkündür. Buradan hareketle öğretim yöntemlerinin futbol altyapı eğitiminde kullanılması sırasında öğrenenlerin her koşulda uygulayıcı konumunda olmaları son derece önemlidir. Diğer bir ifade ile öğrenilecek konu, hareket veya davranış ne olursa olsun, öğretim yönteminin kullanılış amacında çocukların kassal çıktı ile sonlandırmak durumunda olduğu bir sonuç ortaya çıkmalıdır. Psikomotor öğrenmelerin olmazsa olmaz koşulu budur. Bu bağlamda aşağıda yer alan bazı öğretim yöntem ve teknikleri, antrenör açısından uygulama yaptırarak öğretme öğrenen açısından ise, uygulama yaparak öğrenme yollarıdır. Sonuç cümlesi olarak futbol altyapı eğitiminde öğretim yöntemi; öğretim uygulamaların nasıl yaptırılacağının, öğrenme etkinliklerinin nasıl gerçekleştirileceğinin belirlenmiş ve planlanmış olmasıdır. Futbol altyapı eğitimi ile ilgili olarak yapılan tartışmalardan birisi de çocukların özellikle futbolda “temel tekniklerin” tekrar yaparak mı? Yoksa oyun oynayarak mı? Öğrenmeleri gerektiğine ilişkindir. Öncelikle tekrar belirtmekte yarar olan nokta şudur; Çocuk ve gençler futbola ilişkin top ile ve topsuz tüm tekniklerin yanı sıra tüm taktik davranışları “yaparak” öğreneceklerdir. Öğreten konumundaki antrenörler de futbola ilişkin her şeyi “yapmayı sağlayarak” öğreteceklerdir. Futbol altyapı eğitiminde giderek çeşitlenecek ve kalitesi artacak olan temel teknikler olsun, taktik beceriler olsun tam anlamıyla ve amaca yönelik olarak ne sadece tekrar yaparak ne de sadece oyun oynayarak öğrenilir. Dolayısı ile öğretme işi de, ne sadece tekrar yaptırarak ne de sadece oyun oynatarak gerçekleştirilmemelidir. Öğretim etkinliklerinin düzenlenmesinde kullanılacak öğretim yönteminin tercih edilmesinde birçok ön koşul vardır. Bunlar çocukların öğrenme düzeyleri, teknik veya taktik hareketin niteliği, çalışmanın amacı gibi olgulardır. Elbette standart bir veya iki yönteme dayalı olarak öğretimi planlamak ve yürütmek mümkündür. Ancak çocuklardan alınacak geribildirim düşünüldüğünde bunun çok sağlıklı bir öğretim uygulaması olmayacağını düşünmek gerekir. Günümüzde birçok üst düzey oyuncunun Avrupa standartlarına ulaşamamış olmasının altında yatan nedenlerden birisi de büyük bir olasılıkla çok yönlü yetişmemiş olmalarından kaynaklanmaktadır. Futbola ilişkin herhangi teknik bir beceriyi mükemmel yapıyor olabilmek söz konusu aynı beceriyi oyun içinde değişen koşullarda amaca uygun mükemmel kullanabiliyor olmayı sağlayamamaktadır. Benzer şekilde müsabaka koşullarında teknik beceriler mükemmel gerçekleştirilebilirken bu kez de oyun hızı ve ritmi kaçırılmakta dolayısı ile gerçekleştirilen hareketler verimli bir oyun ortaya çıkarmada etkili olmayabilmektedir. İşte bunun içindir ki, altyapı eğitiminde her öğretim yöntemini yani eğitim etkinliği uygulama biçimlerini, futbol oyununun mantığı gözetilerek, oyun verimliliğini arttırmanın yanı sıra oyunda kendi verimliliğini arttırmaya yönelik olarak kullanmak gerekir. Bunun için çocuğun gelişim dönemi, çocuğun altyapılarda hangi dönem ve evrede olduğu, o günkü çalışmanın eğitsel amacı yöntem seçimi ve uygulamasında esas olmalıdır. Bu konuda sadece serbest oyun diyenlere şunu sormak isterim; Bir oyunda bir çocuk kaç kez vole, dömi vole, rövaşata, kayarak top çalma, kaleye kafa vuruşu yapma olanağı bulabilir? Bulamaz ise söz konusu teknikler beceriye nasıl dönüştürülecek? Aynı şekilde özellikle futbol temek teknikleri konusunda sadece tekrar yöntemini savunanlara da şunu sormak isterim; defalarca pas çalışması, kontrol çalışması, top sürme ve şut çalışması yaptırarak “salt teknik” beceriye ulaştırdığınız çocuklar futbol oyununun karakteristik özelliği gereği değişen durumlar ve koşullar ortaya çıktığında o teknikleri kullanabilecekler mi? Dolayısı ile oyun tekniği, oyun taktiği giderek artan bir biçimde ve kalitede “maç tekniğine” ve “maç taktiğine” dönüşmek ve ulaşmak zorundadır. Bunun için öğretim uygulamaları zaman zaman parçadan bütüne, zaman zaman bütünden parçaya ama hep futbol oyununun karakterine uygun olarak düzenlenmek zorundadır. Öğretim Yöntemleri Hareket, beden eğitimi ve spor öğretimine ilişkin tüm literatürlerde genel olarak ifade edilen birçok öğretim yönteminden, futbol oyununun ve altyapı eğitiminin özelliği gereği özellikle bazı öğretim yöntemleri ele alınmıştır. Unutulmaması gereken futbol altyapı eğitiminde öğretim yöntemlerinin amacının futbolun gereklerini, futbol oyunu karakterine ve yaş düzeyine uygun olarak öğrenmeyi sağlamaya dönük olmasıdır. Öğretim yöntemleri ve yöntemlerden bazılarının tercih edilmesi bazı durumlara göre değişim gösterebilir. Bilinmesi gereken tüm altyapı eğitimi süresince tüm öğretim yöntemlerinin doğru ve yerinde tercih edilmesidir. Öğretim Yöntemleri tercihleri; 1. Eğitim yaklaşımları/modellerine göre değişebilir. Örneğin, tam öğrenme modeli, yapılandırmacı eğitim yaklaşımı gibi. 2. Öğretilecek/öğrenilecek konuya, içeriğe, amaca göre öğretim yöntemi tercihleri değişir. Örneğin, temel teknik becerilerin öğretimi, temel teknik becerilerin amaçlı kullanımı, temel teknik becerilerin değişen koşullara göre kullanımı, top ile ve topsuz taktik davranışların öğretimi, taktik davranışların kullanımı, taktik davranışların rakibe göre kullanımı, oyun sistemleri öğretimi, oyun sistemlerin gereği davranışlar ve açık beceriler, kapalı becerilerin öğretimi gibi. 3. Altyapı eğitim dönem ve evrelerinin gelişim özellikleri ve eğitim amaçlarına göre değişebilir (Temel altyapı eğitimi dönemi I.ve II. evre, gelişim altyapı eğitimi I. ve II. evre, performans altyapı eğitimi, hazır oluş evresi). 4. Çocuğun motor gelişim ve motor öğrenme etkileşimi öğretim yöntemleri tercihini etkilemektedir ya da etkilemesi gerekir.