Futbol Altyapı Eğitiminde Sorun Teşhisi ve Çözümü

Türkiye’de futbol adına her şey var.

Ama olmaması gereken iki şey var ve bu iki şey o kadar baskın ki, olan her şeyi değersiz kılıyor. 

Bu iki şeyden birisi altyapıyı ciddiye almamak ve dolayısı ile altyapı eğitimine yeterince yatırım yapmamak, ikincisi de altyapılardaki eğitim sorunu.

Evet… Futbolda altyapı eğitimindeki en büyük sorun özellikle 7/8,9 ve 10,12 yaş dönemlerindeki eğitim içeriği ve uygulama yanlışları sorunudur. Bu yaş dönemlerinin biricik eğitim hedefi algısal motor gelişime dayalı koordinatif özelliklerin geliştirilmesi olmalıdır. Ama ülkemizde durum böyle değildir.

13-15 yaş dönemlerindeki futbol sürecinde ise gereksiz ve zamanından önce gerçekleştirilen kondisyonel yüklemeler ve çabuk performans sevdası çocukların bitişine davetiye çıkarmaktadır.

Ülkemizde çoğu spor kulübünün futbol birimlerinde söz konusu yaş dönemlerindeki çalışmalar temeline yeterince çimento ve demir koyulmayan konut inşaatına benzemektedir. Aksi halde yüzlerce spor kulübünün binlerce altyapı takımında yer alan on binlerce futbol adayından kalitesi yüksek bir ulusal takım çıkması gerekmez miydi?

8-9 yaş dönemi top ile ilgili olarak algısal motor gelişime dayalı koordinatif eğitime, 10-12 yaş dönemi ise top ilişkisinden futbola yönelik top ilişkisine   koordinatif yetilerin yeteneğe dönüştürüleceği eğitime tabi tutulduklarında, 13-15 yaş arasındaki genç çocukların mükemmel derecede top tekniğine sahip bir futbol becerisine sahip olacaklardır.

Bunun sağlanması formülü aslında basittir;

•       7,8,9 yaş dönemleri altyapı eğitiminin futbol branşını direk ilgilendiren şekilde değil, nesne ile (değişik ebat ve hafiflikte toplar ile) ilişkili tüm hareket becerilerini,

·        Mekan algısı

·        Zaman algısı

·        Beden algısı

·        Yan algısı

·        Yön algısı

·        Görsel algı

·        İşitsel algı

Özelliklerinin geliştirilmesine yönelik olması gerektiğidir.

•        10-12 yaş dönemi ise sihirli bir yaş dönemi olup, bu yaş dönemindeki eğitim uygulamaları içeriği yukarıdaki özelliklerin futbol oyununa yansımasına ilişkin gelişime yönelik olmalıdır. Top ile ilişkilerin futbolda temel teknik becerilere doğru yöneleceği bu yaş dönemi yukarıdaki algıların futbola yönelik geliştirilmesine bağlıdır.

Barcelona takımının yıldız oyuncularından Messi, İniesta veya Xavi daha kuvvetli, daha süratli ve daha dayanıklı oldukları için değil, topla ilişkilerindeki mükemmellik nedeni ile birer yıldız futbolcudurlar. Söz konusu bu oyuncuların top ile ilişkilerindeki mükemmelliklerinin nedeni 7-12 yaş arasındaki dönemlerindeki algılarının ve top ile ilgili çok yönlü algılarının mükemmel gelişimi ile ilgilidir.

Bu dönem verimli ve amaca uygun geçirilmez ise sonraki dönemlerde istediğiniz kadar antrenman yapın, bu antrenmanlar sadece kondisyonu geliştirmeye yarayacaktır. “Kazma oyuncu” diye tabir edilen bir oyuncunun kazmalığı sonradan asla düzelmez. Çünkü o oyuncu 7-12 yaşlarında bir yerlerde ve bir özelliğin gelişmemesine bağlı olarak takılıp kalmıştır.

Bu işle gerçekten ilgilenen birisi var mı acaba?

Ya da bu işle ilgili olanlar ne iş yapmaktadırlar? 

Futbol Kalitesi, Futbolcu Kalitesi, Oyun Kalitesi ve Oyuncu Kalitesi İlişkisi.

Türkiye’de futbol “oyun kalitesi” açısından sorunludur. Futbol kalitesi denilen şey aslında “oyun kalitesi” demektir. Oyun kalitesi ise oyun gereklerinin en iyi ve en hızlı yerine getirebilme becerisidir.

Futbolda oyun kalitesi iki temel etkene bağlıdır. Birincisi; temel teknik becerilerini müsabaka koşullarında en doğru ve akıcı şekilde uygulanabilir olması ikincisi; oyuncuların oyun anında değişen görev ve sorumlulukların gereği  tüm davranışları zamanında ve en iyi şekilde sergileyebilmeleri yani taktik oyunculuk becerileri… Oyunu oynayan kişilerin bu özellikleri ne kadar gelişmiş ise oyun kalitesi, dolayısı ile futbol kalitesi gelişmiş demektir.

Türkiye’deki futbolun sorunu “oyun kalitesi” sorunundan başka bir şey değildir. Dolayısı ile bu sorun aslında direkt olarak “Türk futbolcusu”nun  “oyunculuk kalitesi” ile ilgilidir. Oyunculuk kalitesi sonradan kazanılan bir özellik değil, altyapı eğitimi sürecinde kazanılması gereken teknik ve taktik davranış özellikleridir. Söz konusu bu özelliklerin sonradan üst düzeyde kazanılması diye bir şey mümkün olamamaktadır. 

Günümüzde üstyapılarda yer alan çoğu futbolcunun “oyunculuk kalitesine” ilişkin düzeylerini belirleyen özellikler altyapı eğitimi sürecinde elde ettikleri ya da edemedikleri “oyunculuk niteliklerini” belirleyen bu özelliklerinden kaynaklanmaktadır.

Türk futbolcusunun oyuncu niteliğini belirleyecek olan  temel teknik becerileri müsabaka koşullarında kullanabilme becerileri mükemmellik düzeyine çok uzaktır. Bunun yanı sıra Türk futbolcuları genel olarak oyundaki rollerinin gerektirdiği davranışları yerine getirmede “zamanında ve en doğru davranışları yerine getirme sorumluluğu” açısından sorunlar yaşamaktadır.

Türkiye’de futbolun “Türk futbolu” algısını yaratacak düzeyde bir ekol oluşturabilmesi için öncelikle futbolcuların oyun kalitesini belirleyen oyunculuk kaliteleri ile ilgili eksiğini gidermesi gerekmektedir. Bunun tek çözümü ise futbol altyapı eğitim süreci “eğitim içeriği"nin olması gerektiği gibi yeniden yapılandırılması ile ilgilidir.