Taktik beceri soyut düşünmeyi gerektirir. Çünkü tektik beceri olacak olanı varsayarak bir davranışı öncellemek ve uygulamak demektir. Yani soyuttur.
Oysa temel altyapı dediğimiz yaş dönemi iki evreden oluşmak üzere 7/8-10 ve 11-12 yaş dönemlerini kapsar. Çocuklar bu yaş sürecinde ağırlıklı olarak "somut işlemler dönemi" diye adlandırılan zihinsel bir işleyişle hareket ederler ve düşünürler.
Yani bu yaşlardaki çocukların oyun dizilişi ile, sistem ile ve diziliş ve sistemin gereklerini yerine getirmekle ilgili bir düşünce ve hareket geliştirmeleri mümkün değildir.
O halde özellikle top ile ilgili tüm takım spor branşları ile ilgili temel altyapı eğitimlerinde sözüm ona "taktik öğretim" uygulamalarından vazgeçmek gerekir. Çocuğun anlamadığı ve anlamlandıramadığı hiç bir öğretim, öğrenme ile sonuçlanmaz.
Bu yaş grubu için "temel taktik formasyon" sadece iki formdan ibarettir. Kabaca savunma yapmak ve ağırlıklı olarak kabaca hücum yapmak. Burada ise hep bireysel becerilerin ağırlıklı olduğu bir temel taktik form geçerli olmalıdır. Çünkü; bu yaşlardaki çocukların gelişim özellikleri gereği oyun anında odaklandıkları nesne sadece top'dur. Topa göre davranış geliştirirler. İşte bu özellikten yararlanmak gerekir. Çocukların bu yaşlarda top ile ilişkilerini giderek artan bir şekilde mükemmelleştirmek eğitimin temel amacı olmalıdır. Bu tür yaklaşımları ön plana alan eğitim anlayışları daha doğru bir eğitim anlayışıdır.
Taktik beceri eğitimi ise çocukların "soyut düşünme dönemlerinin" gelişimi ile paralel başlar. Taktik beceri öğretimine giriş 13-14 yaşlarından itibaren başlamalıdır. Ve asla oyun sistemlerini içermemelidir. Bu yaşlardaki taktik beceri eğitimi top rakipteyken ve kendi takımındayken saha içerisinde yer alma ve yer değiştirmeden ibaret olmalıdır. Gerisi teferruattır ve çoğu zaman öğrenme ile sonuçlanmaz.
Çocuklarda kafa karışıklığına yol açan ve hiç bir zaman uygulanması mümkün olmayan taktik davranışlar istenmemelidir. Bu ne çocukları daha iyi ve başarılı kılar ne de eğitici antrenörü daha iyi bir antrenör yapar.
Belki yarışmacı ve kazanma odaklı altyapı eğitimi modasının ve yaklaşımlarının etkisiyle çocukları çok erken taktik eğitime tabi tutuyor olabiliriz. Dolayısı ile çoğu zaman istenileni yapamadıklarında ise çocukları beceriksiz ya da yeteneksiz olarak etiketliyoruz.
Oysa taktik beceri için ön koşullardan birisi topsuz oyundur. 12-13 yaşlarından önce hiç bir çocuk topsuz oyunu bilmez, bilmek istemez çünkü top ayakta değilken varmış gibi davranmak çocuklara mantıklı ve anlamlı gelmez. Bu onların zihinsel olgunluğa henüz erişmemiş olmaları ilgili bir durumdur. O halde biz çocuklardan hareket ettiğimize göre ya da etmemiz gerektiğine göre, çocuğa uygun taktiğin dışına çıkmamalıyız.
Çocuklar bize bakarak ve bizim istediklerimizi yaparak gelişmezler. Biz öyle olduğunu sanırız. Çocuklar kendilerine uygun şeylerin onlardan istenmesi ortamlarında bulunarak ve yaparak gelişirler.
15-16 yaş dönemlerinde saha dizilişi ağırlıklı davranış biçimleri, 16-18 yaşlar ise oyun sistemlerine geçiş için ideal yaşlardır.
Bizde profesyonel kulüpler ve milli takımlar düzeyindeki futbolu ve futbol oyununu iyi analiz edildiğinde çoğu zaman başarılı olamayışımızın asıl nedeninin sanıldığı gibi kondisyonel özellikler ile teknik becerilere dayalı, taktik beceri eksikliğine dayalı olduğu ortaya çıkar.
Evet "maç tekniği" dediğimiz hızlı ve baskı altında teknik beceri eksiğimiz de çoktur. Ve bunun kökenleri 8-12 yaşlaraki top ile ilişkili hareket becerileri yetersizliğine dayanır.
Ama asıl sorunumuz, hatta sorunsalımız taktik beceri eksikliğidir ki; bunun da nedenleri
1. Erken yaşlarda başlayan ve dayatılan taktik eğitim,
2. Gelişim altyapı dönemlerinde yetersiz taktik beceri eğitimi,
3 Ve performans altyapı dönemlerinde ise oyun içinde sürekli değişkenlik gösteren görev ve sorumlulukları yerine getirmeye odaklı taktik beceri antrenmanları konusundaki eksikliktir.
Bizde basit bir kaç taktik şablon vardır. Bunların tekrar yolu ile uygulanıyor olmasını biz taktik beceri olarak değerlendiririz.
Oysa TAKTİK BECERİ EĞİTİMİ; ANTRENMANLARDA ÇEŞİTLİ PROBLEMLER YARATILARAK, OLUMSUZ KOŞULLAR KURGULAYARAK OYUN FORMLARI İÇİNDE ÇÖZÜMLEYİCİ DAVRANIŞLAR ÜRETEBİLME EĞİTİMİDİR.
Siz 16-18 yaş gruplarında hiç böyle bir eğitim uygulaması gördünüz mü? Ya da haftada kaç kez ve kaç saat böyle bir eğitim uygulaması gördünüz?
İsterseniz yabancı ülkeler ve takımlar ile oynadığımız maçlarda farkı yaratan neymiş bu gözle tekrar bakarak bir daha analiz etmeye çalışalım?
Bakınız göreceksiniz top rakipteyken ve top bize geçince bizim ve rakibin saha içi davranışları inanılmaz ölçüde farklılıklar göstermektedir. Buna bir de top ile ilgili oyunlarda gereksiz yön değiştirmeler ile yanlış top kullanımı problemlerini eklerseniz niçin uluslararası arenada yer bulmadığımız ortaya çıkar.
Türkiye'de Futbol altyapı eğitiminde "taktik eğitim formasyon" için yeniden yapılanmaya ihtiyaç olduğu çok açıktır.
