İşbirliğine dayalı öğretim yönteminin öğrenen konumundaki olanlara yönelik iki öğrenmeyi sağlaması gerektiği açıktır.
Birinci öğrenme; Bütünsel bir yapıyı oluşturan parçaların veya durumların her bir parçasının veya durumunun ne denli önemli olduğunun ve birisinin gerçekleşmemesi durumunda diğerinin de gerçekleşemeyeceğinin algılanmasını sağlamaktır.
İkinci öğrenme ise, işbirliği anlayışının, parçanın, durumun, kişinin önemi ve değerinin asıl bütünün, toplamın ve takımın daha önemli ve değerli olduğunun öğrenilmesine ilişkindir. Bütün olarak ortaya çıkan ürünün her kişi, her parça ve her bölümün ortak çalışmasının, birbirine desteğin ve yardımının sonucu olduğunun algılanmasına yönelik bir yöntem olan işbirliği yöntemi, bunu sağlamak için gereğinin yapılmasının ne denli önemli olduğunun öğrenilmesini en iyi sağlayacak yöntemlerdendir.
Bunun için yaşanması gerekenler ise yardım, birlik, biz duygusu ve takım olma ile ilgili davranışların yerine getirilmesidir.
Bu öğretim yönteminin uygulandığı uygulamalarda çocuklar;
• Yöntemin gerektirdiği toplumsallaşma sürecine katılır. Bir eşle karşılıklı olarak dönüt sunulur ve alınır.
• Eşin performansını gözlemler, performansı ölçütlere göre değerlendirir, sonuçlar çıkarır ve sonuçları eşine bildirir.
• Bu süreçte başarılı olmak için gerekli olan sabrı, hoşgörüyü ve ciddiyeti kazanır.
• Olası dönüt seçeneklerini çalışır, birlikteliği ve ilişkiyi devam ettirecek düzeltici geri beslemenin nasıl verileceğini öğrenir.
• Eşlerin birbirlerinin başarılı olduğunu görme ödülünü yaşar.
• Alıştırmanın ötesine geçen toplumsal bir bağ geliştirirler.
• Arkadaşları ile ilgili olarak empati kurma becerilerini kazanırlar.
• Bir gruptaki bireylerin birbirlerinden öğrenmelerine fırsat tanır.
• Başkalarının fikirlerine saygılı olmayı, birlikte tartışmayı ve hoşgörülü olmayı öğrenirler.
• Grupta yer alan her bireyin katkısını gerektirdiğinden, bireylerin öz saygı ve öz yeterlik duygularının gelişmesine yardım eder. Sporcu adaylarının kendilerine olan güveni artar.
• Sporcu adaylarının hata yapma korkusunu ve kaygı düzeyini en az seviyeye düşürerek öğretme öğrenme sürecine etkin ve verimli katılımlarını sağlar.
• Antrenör sporcu adaylarının takıldıkları yerde onlara yardımcı olmakta ve dolayısıyla onların öğrenme eksikliklerinin anında giderilmesine de fırsat tanımaktadır.
• İşbirliğine dayalı öğrenme, sporcuların takıma ve spor kulübüne karşı olumlu tutum geliştirmelerini sağlar.
Bu öğretim yöntemi bazı ön hazırlıkları gerektirir. Antrenör, gözlemcinin kullanacağı ölçüt çizelgesini hazırlar ve düzenler. Bunun yanında yapılacak alıştırmaları da belirler.
Uygulama evresinde ise;
•Öncelikle çocuklara bu yöntemin amacının, bir eşle çalışmak ve bu eşe dönüt sunmayı öğrenmek olduğu söylenmelidir.
•Herkesin belirli görevleri olduğu açıklanır. Her sporcunun hem uygulayıcı hem de gözlemci olacağı söylenir.
•Uygulayıcının görevinin, alıştırmaları uygulamak olduğu ve sadece gözlemci ile iletişim kuracağı söylenir.
•Gözlemcinin görevi, antrenör tarafından hazırlanan ölçütlere göre uygulayıcıya dönüt sunmaktır. Bu dönüt çalışma sırasında ya da çalışma sonrasında sunulabilir. Bu şekilde, uygulama evresinde kararları uygulayıcı verirken, değerlendirme evresinde kararları gözlemci verir.
Değerlendirme evresinde ise;
Gözlemcinin görevlerini yerine getirmesi için, aşağıdaki aşamaları tamamlaması gerekir:
•Antrenörden doğru performans ile ilgili ölçütler alınır.
•Uygulayıcının performansı gözlenir.
•Uygulayıcının performansı ölçütlerle karşılaştırılır.
•Performansın doğruluğu ile ilgili bir karara varılır.
•Sonuçlar uygulayıcıya bildirilir. (Bu dönüt, uygulama sırasında ya da uygulama sonrasında verilebilir. Bu yapılan alıştırmaya bağlıdır. Yerinde durarak yapılan alıştırmalarda sporcu dönütü duyabilir fakat hareket halinde yapılan alıştırmalarda bu mümkün değildir. Bu gibi durumlarda gözlemci alıştırmanın sonunu bekler ve dönütü sonra verir. Bir performans değerlendirmesi yapmadan önce, kişi, açık ölçütleri almak veya beklenen performansın bir modelini görmek zorundadır. Antrenör bunu bir ölçüt çizelgesinde sunar).
•Gerekirse antrenör ile iletişime geçilir. Ancak antrenör sadece gözlemcinin sorularını cevaplar ve sadece gözlemci ile iletişime girer.
•Bu noktada, çocuklar yeni yöntemin yapısını, belirli görevleri ve iletişim yollarını öğrenmiş durumdadır. Bundan sonra, antrenör alıştırmaları sunar.
•Sporculara ölçüt çizelgesinin amacı anlatılır ve bugünkü bölümün belirli konusu açıklanır. Bir eşin performansını değerlendirmede, ölçütleri bir araç olarak kullanmakta sporcular zorlanabilir. Bu nedenle, ölçütlerin gözlem ve dönüt için bir kılavuz olduğunu vurgulamak çok önemlidir.
•Uygulayıcı alıştırmayı tamamladığı zaman, uygulayıcı ve gözlemci görevleri değiştirir.
•Bölümlerle ilgili destek bilgiler ve parametreler açıklanır (ölçüt çizelgesi nereden alınacak, zaman parametreleri, vb.).
Bu yöntem ağırlıklı olarak temel altyapı eğitiminin ikinci evresi olan 10-11(12) yaş sürecinde futbola özgü olan ve olmayan tüm eğitsel oyunlar aracılığı ile yardımlaşmanın gereğinin öğrenilmesinde kullanılmalıdır.
Eğitsel oyunlar karakteri gereği zaten işbirliğini içinde barındıran etkinliklerdir. Futbol teknik becerilerine yönelik olarak en az iki kişinin yapabileceği, tek kişinin yapmasının mümkün olmadığı ya da anlamlı olmadığı pas ve kontrol uygulamaları ve oyunları yanında duvar paslarına ve 2;1 oyunlarda kullanılmalıdır. Temel taktik beceriler açısından ise işbirliği yönteminin işlevsel olarak kullanılabileceği uygulamalar savunmadan top alma, orta alana top gönderme, orta alandan top alma, hücuma top gönderme esasına dayalı basit ve gerçekleştirilebilir işbirliği uygulamaları şeklinde planlanmalıdır.
Gelişim altyapı eğitiminin birinci evresi olan (12) 13-14 yaş gruplarında ise temel teknik becerilerin geliştirilmesinde, her türlü pas ve kontrolleri işbirliği yapmayı gerektirecek şekilde planlanmayı gerektirir. Bu konuda çeşitlemeler ideal işbirliği uygulamalarıdır. Küçük grup oyunları da yine işbirliğinin kullanımını gerektiren çalışmalardır. Bireysel olarak da gerçekleştirilen top sürme, aldatma ve vuruşlar gibi teknik becerilerde ise işbirliği yöntemi iki açıdan işlevsel kılınabilir. Birincisi sporcu adaylarını uygulayan ve onu gözlemleyen şeklinde gruplandırarak ve birbirlerine dönütler vermelerini sağlayarak ve rollerin değiştirilmesini sağlayarak, ikincisi de bireysel teknik becerilerin en az iki farklı teknik beceri ve en az iki farklı kişi tarafından anlamlı birleştirilmesini sağlayarak. Örneğin, top sürme, orta ve gol vuruşu gibi.
Taktik beceri öğretiminde işbirliği yönteminin etkin olarak kullanılabileceği uygulamalar bireysel savunma açısından kademe, grup savunma taktiği açısından alan savunması, grup hücum taktiği açısından duvar pasları, takım taktiği açısından başlangıç seviyesinde ikili kontratak etkinlikleri olabilir.
Daha üst yaş gruplarında ise işbirliği yöntemi, ağırlıklı olarak grup savunma ve hücum taktiklerine yönelik çalışmalarda oldukça işlevsel olacaktır.
Kaynak: İsmail Topkaya, "Futbolda Altyapı Eğitimi" Paradigma Akademi Yay., 2015.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder