Futbol Altyapı Eğitiminde Yaş Dönemlerine Göre Temel Teknik Öğretim İçeriği

Temel teknik beceri denilen olgu, spor branşının gerektirdiği top ile ilgili hareketleri beceri düzeyinde gerçekleştirebilmektir. Bunun biricik gelişim göstergesi psikomotor gelişimdir. Psikomotor gelişim denilen gelişim özelliği ise; beyin, sinir sistemi ve kas koordinasyonunun sıfır yaşlarından itibaren 15’ li yaşlara değin giderek artmasıdır. Bu biyolojik sistematiğin temel göstergesi ise çocukların büyürlerken merkezi ve çevresel sinir sistemlerinin gelişimidir. Yaşamın ilk yılları boyunca tepkiler ve becerilerin oluşabilmesini sağlayan fibrillerin miyelinizasyonu çocuklarda giderek artan hareket çeşitliliği ve bu hareketlerde giderek artan bir beceri düzeyinin nedenini oluşturur.

Kasları oluşturan kas fibrillerinin sinirlerden gelen iletilere yeterince cevap verebilecek duruma gelmesi, bir nesneyi kullanma ve kontrol etmeye ilişkin güç kademelendirmesini yapabilmesini ortaya çıkarır ki, bu beceri denilen hareketleri en iyi şekilde ve amaca en uygun şekilde yapılabiliyor olma demektir.

İşte bu biyolojik mekanizmanın gelişmesi belirli yaş dönemlerinde hızlanır. Bunun içindir ki, çocuklarda bir spor branşı ile ilgili temel teknikleri gerçekleştirme ve bu teknikleri beceri düzeyinde gerçekleştirmelerinin bir zamanı vardır. Eğitimin büyük bir kısmını oluşturan öğretim uygulamaları/etkinlikleri işte bu zamanları dikkate almak zorundadır. Zamanından önce yapılan çalışmalar faydasız ve zararlı, zamanından sonra yapılan çalışmalar da kritik dönemler geçirileceği için potansiyelin doruk noktasına ulaşmayı sağlama açısından etkisiz çalışmalar olacaktır.

 Futbol branşına özgü temel teknik becerileri psikomotor gelişim seyrine uygun olarak ayak göz koordinasyonu temelinde, bedensel koordinasyon, büyük ve küçük kas koordinasyonu ve denge sistemlerinin gelişimine paralel olarak gerçekleşir.

Çocuğun dünyaya gelmesiyle birlikte başlayan hareket gelişimi, hareketleri beceri düzeyinde en mükemmel derecede yapabilme doruğu olan 15’li yaşlara değin birçok gelişim süreçleri ve aşamalarından geçerek gerçekleşir. Bunun biyolojik açıdan tek bir açıklaması vardır; çocuklar sinir kas işbirliğindeki gelişim düzeyinin elverdiği ölçüde hareketleri beceriye dönüştürürler.

Çocukların bazı hareketleri gerçekleştirmeye başlamaları ve söz konusu hareketleri beceri düzeyinde gerçekleştirmelerinde işin doğası şudur;

1. Çocuklar bedensel ve psikomotor gelişimleri doğrultusunda, yani gelişimlerinin izin verdiği boyutta bazı hareketleri çevresel ve içsel etkenler ile gerçekleştirmek zorunda kalırlar, sonrasında bu hareketleri amaçlı olarak kullanmaya başladıklarında beceriye dönüştürürler.

2. Çocuklar yine gelişimlerine paralel olarak bazı hareketleri istekleri doğrultusunda yaparlar ve yaptıkları bu hareketleri amaçları doğrultusunda değiştirerek kullanırlar. Bu değiştirme ve kullanma süreci beceriyi getirir.

Futbola ilişkin olarak, çocukların bazı temel teknik hareketleri yapabilecek bedensel ve psikomotor gelişim düzeyine ulaşmış olmaları yanında söz konusu bazı hareketlere ihtiyaç duymaları ve o hareketi yapmayı istemeleri gerekmektedir.

Bundan dolayıdır ki, çocuklar öğretilen her şeyi öğrenemezler. O halde çocukların öğrenebilecekleri şeyler onlara öğretilmelidir.

Futbol temel teknik hareketlerin hepsinin öğretilmeye çalışılması yanında bu hareketlerin beceri düzeyinde gerçekleştirilmesinin isteniyor olması doğru bir temel teknik öğretim anlayışı değildir.

Doğru öğretim anlayışı ise çocukların öncelikle gelişimlerinin izin verdiği temel hareketlerin öğretimiyle işe başlamaktır. Bu hareketlerin hangilerinin olabileceği ise yine çocukların oynayabildiği oyunsal etkinlik ve oyunlarda gizlidir. Çocuklar futbola ilişkin oyunsal etkinlik ve oyunlarda neye ihtiyaç duyuyor ve neleri yapmaya istekli görünüyorlarsa bunlar birer ipucu olarak değerlendirilmelidir. İşte bu hareketler onların öğrenmeleri ve giderek beceriye dönüştürmeleri gereken temel teknik hareketlerdir.

Çocuklar oyun oynarlarken gelişim düzeylerinin elveriyor olmalarına rağmen değişik bir hareketi denemek ve kullanmak davranışını gösteremeyebilirler. Bunun tek sebebi yeni bir hareketi görmemiş veya haberdar edilmemiş olmaları ile ilgilidir. İşte eğitimcinin kılavuz olma işlevlerinden birisi de budur. Çocuklar zamanı geldiğinde ipucu vermiyor olsalar dahi onları yeni öğrenme durumları ile karşılaştırmak gerekir.

Çocuklara zamanından önce öğretilmeye çalışılan futbol temel teknik becerileri ne kadar gereksiz ise, zamanından sonra öğretilecek olan temel teknik beceriler ise o kadar verimsiz olur. Psikomotor gelişimde kritik yaş denilen bir şeyin zamanında öğrenilmesi gereği kuralı futbol açısından öncelikle temel teknik beceriler için geçerli bir gelişim psikolojisi kuralıdır.

8-9 Yaş Dönemlerinde Futbol Temel Teknik Becerilerinin Öğretimi      

Futbol altyapı eğitimi başlangıcında ve bu yaş dönemlerinde futbol temel teknik becerilerin öğretimi diye bir eğitim planlaması olmamalıdır. Ya da diğer söylemle bu yaşlardaki futbol temel teknik eğitimi, çocukların içeriğini kendilerinin belirlediği bir temel teknik eğitim dönemidir.

Bu yaş grubunun altyapı eğitiminde asıl amaç genel hareket becerileri olarak niteleyebileceğimiz, “temel hareket becerilerinde” sorunsuzluk, özellikle “nesne kontrolü gerektiren hareket becerilerinin” mükemmelleştirilmesi yanı sıra “özelleşmiş hareket becerileri” olarak belirtilen vücut yönetim becerileri, jimnastik, ritmik hareketler ve oyun becerilerini en üst düzeye çıkarmaktır. 

Başlangıçta biricik amaç çocukların kendilerini top ile ifade edebildikleri ölçüde ifade etmelerini sağlamaktır. Top ile ilgili ilişkilerde çocukların gerçekleştirilebildikleri ölçüde hareket yapabilmelerini sağlamak yeterli bir eğitim amacıdır.

Bu yaş dönemi çocuklarının sinir kas koordinasyonlarındaki gelişim düzeyi çok fazla sayıda hareketi yapmaya elvermediği gibi, yapabildiği hareketleri de ince teknik diye niteleyebileceğimiz beceri düzeyi yüksek şekilde gerçekleştirmeye uygun değildir. Bu çalışma ile hızlandırılacak bir şey olmadığı gibi, çalışmaların temel teknik becerileri yüksek düzeyde yapmaya yönelik de olmamalıdır. Özellikle bu amaçlarla gerçekleştirilen aşırı tekrar çalışmaları bu yaş için doğru değildir.

Bu yaşlardaki çocukların top ile ilişkilerinde ve oyunsal etkinliklerinde top sürme, topu kontrol etmeye çalışma, çok istekli olmasalar da pas verme ve topa vurma/tekmeleme üzerine kurulu bir hareket dağarcıkları ve yeterlilikleri söz konusudur.

Bu dönemde söz konusu bu hareketleri giderek artması beklenen bir beceriyle yapmaya çalışmaları futbol temel teknik becerilerin öğretimine yönelik etkinlikleri oluşturmalıdır. “Beceri düzeyi odaklı” ve amaçlı olmaması gereken etkinliklerin biricik amacı çocukların top ile ve topsuz yorucu olmayacak biçimde sınamalar yapmasını sağlamaktır.  “Doğru beceri” adına düzeltme yapmalardan kaçınılmalıdır. “Teknik yanlış öğrenilirse sonra düzeltilemez düşüncesinden hareketle altyapıya yeni başlayan 8-9 yaşlarındaki çocuklara durmadan tekrar çalışmaları yaptırmak yanında top ile ilgili hareketleri düzeltmeye dönük geri bildirimler anlamsız, gereksiz ve sıkıcı öğretim uygulamalarıdır. Çocuklar bu dönemde öncelikle birkaç temel futbol hareketi ile tanışmalı onları sınamalı ve amaçlı kullanmaya çalışmalıdırlar. Bunları yaparlarken de yapabilecekleri kadarıyla yapmalıdırlar.

Bu dönemdeki temel teknik beceri öğretimi çok formal olmayan biçimlerde, beceri düzeyinin yükseltilmesi amacından ziyade, topu amaçlı kullanma isteği sergilemeye dönük olmalıdır. Etkinliklerin yürütebilmesini sağlayacak ölçüde top kontrolü, top sürme, pas ve topa vuruş hareketleri eğitimin içeriğini oluşturmalıdır.

Asla küçük de olsa normal futbol topu tercih edilmemelidir. Naylon top, plastik top bu dönemin sihirli derecede önemli top çeşitleridir. Topun çok hafif olması, topa kuvvet uygulamayı kolaylaştırır. Çünkü bu yaşlarda kuvvet uygulaması peşinde olunmaması gereken bir gelişim özelliğidir. Bunların yanı sıra hafif top topa güç uygulamayı kolaylaştırırken ona hükmedebilmeyi başka bir açıdan zorlaşacaktır. Zorlaştırma topun hafifliğine bağlı olarak sürekli yön ve hız değiştiriyor olmasındandır. Bu tür zorlaştırma artı bir eğitim kazancı oluşturma fırsatı yaratacaktır. Çünkü çocuklar daha fazla uyaran bolluğu ile karşılaşacaklar ve sinir kas koordinasyonu gelişimlerine yönelik yeni öğrenme ortamları ile karşı karşıya kalacaklardır.

Küçük ve hafif toplar bu yaş dönemi altyapı eğitiminin önemli bir ilkesi olmalıdır. Çünkü bu konu gerçekten son derece önemlidir. Çocuk tekmeleme aşamasından vuruş yapma aşamasına bu toplar sayesinde başlayacaktır. Vücudunu ve gücünü topu hareket ettirmeye yönelten bir çocuğun o topa hükmedecek denli hareketlilik ve hareket çeşitliliği sergileyebilmesi mümkün değildir.

Sinir kas koordinasyonu bir hareketi gerçekleştirmenin ve bu hareketi beceriye dönüştürmenin biricik mekanizması olduğuna göre bu mekanizmanın geliştirilmesine katkı sağlamak için çocuğu bir hareketi yapmaya zorlamak değil yapılabilir bir hareketi defalarca yapılmasını sağlamak gerekir. Bu anlamda topun özellikle ağırlığı ve hafifliği ile büyüklüğü ve küçüklüğü arasındaki farkların önemi çok büyüktür.

Bu yaş grubunda çocuğun tanışmış olma ve amaçlı kullanmaya yönelme anlamında gerçekleştirebildiği temel teknik hareket sayısının artması, kabaca da olsa kısa süreli belleğe bunları depolanabilmesinin sağlanması gerekir. Çünkü bir sonraki dönem bunların tekrar ele alınıp daha iyi düzeylere çıkarılacağı müthiş bir yaş dönemi gelmektedir.

Sonuç olarak bu yaş grubunda topun bir nesne olarak bolca kullanıldığı dengeleme, yer değiştirme ve nesne kontrolü hareketlerinin pekiştirilmesi sağlanmalıdır.

Örneğin bu dönem yer değiştirme hareketlerinin en temeli olan yürüme ve koşma hareketi, nesnenin yani topun da kullanıldığı biçimde gerçekleştirilmelidir. Topun kullanıldığı hızlı, yavaş, çapraz, dairesel koşular gibi. Ama bu asla dribling tekniğinin öğretimi ve beceriye dönüştürülmesi amaçlı bir etkinlik değil, dribling becerisinin ön hazırlığı ya da hazır bulunuşluğu anlamına gelmelidir.

10-11-(12) Yaş Futbol Temel Teknik Beceri Öğretimi

Bu yaş dönemlerinde çocukların kolay ve hemen öğreniyor olmaları aynı zamanda onlara zararlı çalışmalar yapılmasına da yol açabilmektedir.

Çünkü çocukların bu yaş dönemlerinde birçok temel teknik beceriyi gerçekleştirmeye ve oyun içinde kullanmaya başlıyor olmalarındaki gelişim sıçraması onların performansa dönük kondisyonel ve taktik içerikli eğitim uygulamalarına alınmalarına da neden olabilmektedir.

Bu dönemde çocukların birçok temel tekniği daha iyi bir düzeyde gerçekleştirmeye başlamaları onları “müsabaka tekniği” dediğimiz baskı altında temel teknik öğretim uygulamaları sürecine sokmamalıdır. Bu dönem çocukları yenme ve yenilmenin önemli görüldüğü müsabaka süreçlerine sokulmamalıdırlar.

Bu dönemin müsabaka tekniği kavramı ve beklentisi sadece ve sadece birçok temel teknik beceriyi oyun etkinliği içinde giderek artan bir amaçla kullanabiliyor olmalarından ibarettir. Markaj altında temel teknik becerileri uygulama özel bir eğitim uygulaması şeklinde değil oyun etkinliği içinde kendiliğinden gelişen uygulamalar çerçevesinde olmalıdır. Bu dönemi tek kale maç dönemi diye adlandırma nedenlerinden birisi bu dönemdeki müsabaka algısının en fazla tek kale maç ciddiyeti be beklentisinde olması gereğinden hareketledir. Bir diğer neden ise top ile ilgili hareketlerdeki oyuna yansımasını en iyi sağlayan eğitim uygulamalarından birisi olmasındandır.

Dikkat edilirse günümüzde “tek kale maç” kavramı, algısı ve uygulamaları neredeyse yok gibidir. Oysa en bu yaş grubunun top ile ilgili ilişkilerdeki becerilerinin gelişmesi yanında futbolda sonuç eylemi olan kale önü becerileri açısından en değerli eğitim uygulamalarından birisidir tek kale maçlar.

 Temel teknik becerilerin öğreniminde ve beceri düzeyini arttırmada topa hükmedebilme, onu istediği şekilde kontrolü altına alabilme bir ön koşuldur. Topa hükmedebilme onu istediği gibi kontrol altında tutabilmenin birinci koşulu büyüme ve olgunlaşma dediğimiz çocuğun bedensel hacmi ve hacmin kuvvet yeterliliği ile çocuğun sinir kas koordinasyonu yeterliliği yani o hareketi yapabilme olgunluğudur. Bu anlamda büyümeye uygun top yine gündeme gelmektedir. Çünkü büyüme seviyesine uygun top, olgunlaşmaya bağlı hareket yeterliliğini kullanmayı kolaylaştırır. Eğitimde de istenilen şey bir hareketi yapmaya zorlamak değil yapılabilecek bir hareketi gerçekleştirmeyi sağlamaktır.

Bu yaş grubu temel teknik öğretiminde küçük ve hafif top konusunda yine ısrarcı ve özenli olunmalıdır. Voleybol benzeri meşin toplar ile 3 numaralı futbol topları temel teknik beceri öğrenimi performansını inanılmaz ölçüde arttıracak, dahası çocuğun hareketi yapmasının kolaylaşmasına bağlı olarak hareketleri çeşitlendirmesi ve farklı harekeler denemesi yanında, hareketleri farklı denemesine yani yaratıcılığına da olanak sağlayacaktır. Yaratıcılık bir işi kolay yapabilmeye bağlı olarak o işte farklılık peşinde olmayla gerçekleşir. Ama bunun ön koşulu işi zorlaştıran ya da engelleyen etkenleri ortadan kaldırmaktır. Bu anlamda bu yaş grubunda büyük saha ve alan kullanımları yanında ağır ve büyük toplar temel teknik beceri öğreniminde kritik bir dönemi iyi değerlendirmeye engel olan unsurlardır.

Bu yaş döneminde topsuz temel teknik becerilerden yön değiştirme ve asimetrik hareketlerin oyun içinde kullanımı sağlanırken top ile ilgili temel teknik beceriler de ağırlıklı olarak aşağıdaki temel teknikleri kapsamalıdır.

• Pas (Mesafesi kısa olan paslar, pas zamanlamasına odaklı olarak iç ve ayak içi falsolu paslarda yoğunlaşılmalıdır).
•  Kontroller (Ayak içi kontroller oldukça önemli).
• Top sürme (Ayağın her yönünün kullanıldığı bir serbestlikle ve özellikle görsel uyaranlara karşı durum ve yön değiştirerek).
• Vuruşlar (Ağırlıklı olarak iç vuruşlar ve iç üst, üst ve üst dış ile kendiliğinden gelişen pozisyonlarda kafa vuruşları).
• Aldatma (Daha çok terminolojik olarak adlandırılan aldatmaların becerisinden ziyade, bir engeli top ile geçmeye bağlı, vücut aldatmalarının işin içinde olduğu ani ve pasif engellemelere karşı, engelin bir uyaran olduğu, engel geçilirken top kontrolünün kaybedilmemesinin önemine odaklanılması gereken bir formasyona dayandırılmalıdır).

Bu dönemin en sıkıcı eğitim etkinlikleri tekrar çalışmalarıdır. Oysa bu dönem tekrar çalışmalarının değil çok çeşitli hareketler ile tanışmış olma ve bunları kullanmaya çabalama ve birçoğunda da ciddi mesafeler alma dönemidir. Bu ancak oyun ve oyunsal etkinlikler ile gerçekleşir. Hareketi daha doğru yapma gereği ve ihtiyacı çocuk tarafından hissedilmelidir. Bu hissi en iyi oyunsal etkinlik içinde algılayabilmek mümkündür. Bazı temel tekniklerin istenilen ölçüde gerçekleştirilemiyor oluşu o temel tekniği yeterince tekrar edememiş olmadan kaynaklanabilir. Bu imkânın yeterince sağlanması önemlidir. Küçük gruplu oyunlar, küçük saha oyunları bunun için önemli eğitim açılımlarıdır.  

Aynı hareketin defalarca tekrar edilmesi bir hareketin beceri düzeyi yükseltmez. Bu yanlış bir algıdır. Tekrar motor öğrenme kalitesi açısından elbette önemlidir. Ama tekrar eşiği diye bir şey vardır. Bir hareketi beceri düzeyinde yapabilme bir zaman eşiğinde gerçekleşir, ondan sonraki süreçte devam eden tekrarlar zaman kaybıdır. Bunu önlemenin yolu tekrar çalışmalarını değişen koşullarda sürdürmeyi sağlamaktır.

Tekrar çalışmalarındaki tekdüzeliğin getirdiği sıkıcılığı ve belli bir tekrar eşiğinden sonra gereksizliği bertaraf etmek ve yeni öğrenme durumları oluşturacak şekilde sürekli güncellemek gerekir.

Örneğin, kontrol-pas çalışması karşılıklı olarak belli sayıda yapılıp yakalanacak beceri düzeyi eşiği yakalandığında, kontrol pas ile ilgili çalışma organizasyonu değiştirilmeli farklı durumlar yaratacak kontrol pas etkinliğine geçilmelidir. Fazla sayıda tekrara düşmemek için hareketin gerçekleşiyor olması veya becerinin bir noktadan sonra artmıyor olması bir ölçüt olarak alınabilir.

(12)-13-14 Yaş Futbol Temel Teknik Beceri Öğretimi

Temel teknik beceriler açısından bir önceki yaş döneminin temel teknik becerileri olan pasların, kontrollerin, vuruşların bir kısmını ve top sürmeyi müsabaka tekniği düzeyinde gerçekleştirebilme dönemidir.

Bunun yanı sıra futbola ilişkin tüm temel teknik becerilerin giderek artan bir beceri düzeyi ile gerçekleştirilmesi gereken dönemdir.

En önemli gelişim temel teknik becerilerde düzeltmelerin tam anlamıyla gerçekleşmesidir. Temel teknik becerilerde hatasızlık tekniğin doğru uygulanması yanında akıcı ve ritmik olarak uygulanabilir olması da demektir. Bunun en önemli göstergesi temel teknik becerilerin hareket halinde hareket hızını ve ritmini bozmaksızın gerçekleştirebilmektir.

Topa hükmedebilme ile vücudunu kontrol edebilme eş zamanlılığı önemli bir gelişim göstergesidir. Bu yaş dönemlerindeki en bariz görünümlerden birisi müsabaka koşullarında baskı altındayken top ile ilişkilerdeki kesintilerdir.

Kulüp ya da ulusal futbol anlayışı ve ekolüne ilişkin benimsenmiş olan oyun karakterine yönelik davranışların kazanılmaya başlandığı ya da başlanması gerektiği dönemdir. Örneğin topa çok fazla sahip olma adına benimsenen bir futbol anlayışı adına, pasa dayalı bir oyunun ve pas ile ilgili olarak “ayağında tutma pas ver, boşa kaç top al” ilkesinin benimsetilebileceği yıllardır.

Stil denilen ve önemli bir gelişim göstergesi olan bazı hareketleri kendine özgü gerçekleştirme bu dönemde başlar. Ancak stil adına özenilerek ya da başka nedenler ile tekniği yanlış sürdürmede ısrar etmeye izin verilmemelidir. Stil tekniğin doğru ve amaçlı kullanımını farklı bir estetik ile yapabilme becerisidir. Bu tür davranışlara onay verilmeli ve desteklenmelidir.

Bu yaş dönemi temel teknik öğretim uygulamaları aşağıda belirtilen topsuz ve top ile ilgili temel teknik becerileri kapsamalıdır.

                 Topsuz temel teknik beceriler; (Oyunsal etkinlikler içinde gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır).

•       Sprint, Yön değiştirme, asimetrik hareketler
•       Tek ve çift ayakla sıçrama atlama
•       Kayarak savunma
•       Vücut Çalımı
•       Rakip ile omuz omuza oynama

              Top ile temel teknik beceriler:

•       Paslar (İç pas, ayak içi falsolu pas, iç üst pas, dış pas, aşırtma pas, kafa pası, topuk pası, dış pas).
•    Kontroller (Ayak içi kontrol, ayak dışı kontrol, ayaküstü kontrol, taban ile kontrol, diz kontrolü, göğüs kontrolü, kafa kontrolü).
•       Top sürme (Ayağın bütün yön ve kısımlarını kullanarak).
•   Vuruşlar (İç vuruş, iç üst vuruş, dış vuruş, dış üst vuruş, üst vuruş, kafa vuruşları, vole vuruşları, yere yakın durumda ve oturarak geriye yuvarlanma ile gerçekleştirilen röveşata deneyimleri).
•    Aldatma (Aldatmalarda teknik bir aldatma biçiminin uygulanmasından çok daha önemlisi, aldatmanın öncelikle görsel reaksiyon sonucu gerçekleşen aldatma olmasının sağlanması gerekmektedir. Çünkü aldatma davranışı bir eylemi daha önce yaparak bertaraf etme eyleminden başka bir şey değildir. Bu bağlamda aldatma formasyonu ilk hareketin karşıdan geldiği anda gerçekleştirilen biçimde ve ilk hareketin kendinden geldiği aldatmalar biçiminde reaksiyon temelli oluşturulmalıdır. Lokomotif aldatma, makaslama aldatma, şut aldatması, yön aldatması, hız aldatması, Mathews aldatması, taban aldatması, Beckanbauer dönüşü).

Bilindiği üzere futbola özgü teknik becerilerin pekiştirilmesi ihtiyacı yanında, durağan olmayan pozisyonlarda kullanılması ihtiyacı oyun içinde her zaman kendini hissettirmektedir. Çok iyi düzeyde fakat durağan teknik beceri öğrenimi ilerideki futbol oyunu ve oyunculuğu kalitesi açısından fazla bir şey ifade etmemektedir.

            Bu nedenle, kazandırılmış ve kazandırılacak teknik becerilerin özellikle hareket halinde, değişken koşullarda ve farklı biçimlerde kullanılmaları sağlanmalıdır. Bu kullanım için çeşitlemeler (varyasyon) ve birleştirmeler (kombinasyonlar) ideal çalışmalar olarak görülmelidir.

            10-11(12) yaş dönemlerinde “spor ile ilişkili hareketler döneminin genel evresinde” olan çocuklar eğitsel oyunlar, spor branşına hazırlayıcı oyunlar, futbol branşına hazırlayıcı oyunlar yanında serbest futbol oyunlarında kullandıkları teknik becerileri (12) 13-14 yaşlarında artık daha amaçlı, daha doğru ve en önemlisi daha hızlı kullanmaya başlamaları gerekmektedir. Bunun için hareket halindeyken gerçekleştirilen teknik beceri öğretim uygulamaları son derece gerekli çalışmalardır. Bu bağlamda çeşitleme ve birleştirme döngüleri “oyun” içinde teknik beceri çalışmalarına göre daha kısa sürelerde çok sayıda topla buluşma ve topu doğru kullanma zorunluluğu ve fırsatı nedeni ile mutlaka yararlanılması gereken eğitim uygulamalarıdır.  Ayrıca çeşitleme be birleştirme döngülerinin oyunlardan önce kullanılması teknik becerilerin oyuna transferini de olumlu yönde etkileyecektir.

    12-14 yaş dönemi çocukları gelişimsel özellikleri nedeni ile teknik becerileri hareket halindeyken doğru kullanma yeterliliği bakımından kritik dönemdedirler. Bu dönemde elbette futbol oyunları çalışmaların vazgeçilmezidir ancak çeşitleme ve birleştirme döngülerinin sağlayacağı teknik beceri kullanımında dikkat, süreklilik, hızlılık ve doğruluk zorunluluğu çocuklardaki kritik dönem diye nitelendirilen sürecin iyi değerlendirilmesine büyük katkılar verecektir. Çünkü kritik dönem diye adlandırılan süreçlerde elde edilen teknik beceriler hem kalıcı olmakta hem de 15’li yaşlarda teknik becerilerde mükemmeliyet sağlamaya yönelik etkili olmaktadır.

      12-14 yaş grubu çocukları motor gelişim dönemleri açısından “spor ile ilişkili hareketler döneminin özel evresindedirler. Bu futbol eğitimi açısından, bu yaşlardaki çocukların branşa özgü teknik becerilerin amaca uygun kullanılıyor olmaları gerektiği anlamına gelmektedir.  

      Top ile sürat özelliği bu yaş döneminin elverdiği ve ortaya çıkmaya başladığı bir özellik olup, çeşitleme döngüleri bu anlamda da öğrenme ve gelişim fırsatları sunar. Çünkü top ile sürat atletik ve simetrik bir sürat değil, asimetrik ve top kontrolünü beraberinde gerektiren bir sürattir.

   Top ile çabukluk becerisi de bu yaş döneminde kuvvet artışının değerlendirilmesi açısından önemlidir. Topu gereken hız ve doğrulukta kullanabilmeyi sağlayacak olan çabukluk ve hareketlilik anında topu çeşitli mesafelerde kullanabilme çalışmaları ile gerçekleştirilebilir. Bu bağlamda çeşitleme ve birleştirme döngüleri bir çalışma aracı olarak ihmal edilmemelidir.

            Varyasyonu (çeşitlemeyi), bir teknik beceri ya da becerileri hareketlilik içerisinde kullanılabilme olarak algılamak gerekir. Değişik biçimlerde, değişik koşullarda tekniğin hareket halinde kullanımını sağlaması açısından çeşitlemeler bir ön koşuldur. Ancak daha da önemlisi ve gerekeni çeşitleme döngüsü olarak tanımladığımız etkinliklerdir. Çeşitleme döngülerinin öğrenme açısından önemli etkisi, öğrenilmiş ve pekiştirilecek teknik becerilerin grupsal olarak akıcı bir şekilde sıkıcı olmayan tekrar sürekliliği sağlıyor olmasıdır. Çeşitleme döngüleri aynı zamanda hem dikkat hem zamanlama algısı hem de kardiyovasküler sistem gelişimi açısından iyi bir öğretim uygulamasıdır.

Temel taktik çalışmaların başlangıcını ve temelini oluşturması açısından da gerekli ve önemli olan çeşitleme ve birleştirme döngüleri, top ile ve topsuz harekelerin ne zaman, nereye, nasıl ve kime doğru yapılıp yapılmayacağına ilişkin becerilerde bilişsel özelliğe de dayalı olarak bir gelişim sağlar. Çeşitleme döngüleri ve birleştirme döngüleri temel teknik becerilerin kullanımında koordinatif yetilerin devreye sokulmasını da arttırdığından ileriye yönelik taktik algılamaların ön koşulları sağlama açısından da yararları olacaktır.

             
            15 Yaş Futbol Temel Teknik Beceri Öğretimi

15’li yaşlar, artı eksi bir yaş olmak üzere bir hareketin beceri düzeyi açısından en iyi düzeyde gerçekleştirebiliyor olmanın doruk noktasına ulaşıldığı yaşlardır. Bu somut olarak şunu ifade eder; Bu yaşlarda herhangi temel teknik bir becerinin “salt beceri düzeyi” açısından gerçekleştirebilmenin en iyi düzeye ulaşılmış olunduğu ya da olunması gerektiği yaşlardır.

Bu düzeyi oyun ya da müsabaka içindeki uygulanabilirlik düzeyi ile karıştırmamak gerekir. O açıdan daha alınacak bir hayli mesafe vardır. Buna karşın uyun içinde ve ve belli düzeyde baskı altında dahi birden fazla temel tekniğin anlamlı ve amaçlı bir şekilde birleştirilebiliyor olması önemli bir gelişim düzeyidir.

Bundan sonraki süreçlerde temel teknik becerilerin daha iyi gerçekleştiriliyor olması bedensel gelişim özellikleri dolayısı ile artan kuvvete ve hareket hızına bağlı olan değişimlerin bir sonucudur.

Bu yaşlardaki altyapı eğitimi sürecine gelmiş çocukların, en iyi ve en popüler oyuncuların gerçekleştirebildiği hareket becerilerini gerçekleştirebilmeleri mümkündür. Bunun için yeterli fiziksel koşullara sahip olunması ve yeterince çalışılmış olması yeterlidir. Eksikleri sadece hareket becerilerindeki becerinin hızı ve uygulanan kuvvet ve oyun içindeki devamlılıkları ile ilgilidir. Temel teknik becerilerin bu özellikler ile birleştirilerek daha iyi duruma gelinmesi bu yaş sonrası 2-3 yıllık süreç içinde gerçekleşecektir.

Bu yaş çocuklarının bazılarının temel teknik becerilerini kullanımında gözle görülür bir stil fark edilir.

Kaynak; Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi Işığında Futbolda Altyapı Eğitimi, Spor kitabevi ve Yayınevi, Ankara 2103.