YARATICILIK VE YARATICI OYUNCU ÜZERİNE

1
Aslında yaratıcılık ve yaratıcı oyuncu konusu "top" ile oynanan tüm oyunlar için geçerlidir...
Futbol eğitim uygulamalarında çocukları ve gençleri öncelikle ve ağırlıklı olarak koşmaya yönlendirmek ve özendirmek yaratıcılık konusunda üzerinde düşünülmesi gereken sorunlar yaratabilmektedir.

Çünkü çok koşmaya veya devamlı şartlandırılmış çocuk ve gençlerden "yaratıcı" oyuncu çıkma olasılığı azalmaktadır.
Neden?
Çünkü; Çok koşan bir kişinin, çok şeyi bir arada düşünebilmesi ve düşündüğü bir çok şeyi pratiğe dönüştürmesi zordur.
Koşan birisi için zaten buna gerek de kalmaz. O koşma anında koşmanın kendisi ile ilgilidir.
(Ama koşmalara topu ekler ve topu koşmaların bir parçası haline getirirseniz durum değişir).

Günlük hayatımızdan örnekle devam edelim.
Yürüyüş yaparken veya otururken hem daha çok ve hem de daha farklı şeyler düşünebiliriz. Ama koşmaya başlayınca, koşu uzunluğu ve hızı artmaya başlayınca düşünme verimi düşer.
Koşu hızlandıkça farklı şeyler düşünme becerisi azalır. Bunun yapılan işe odaklanma zorunluluğu ile ilgisi vardır.
Yaratıcılık denilen şey, yapılan iş ile ilgili olarak farklı seçenekleri düşünmek ve uygulayabilmek demektir.
Futbolda yaratıcılık top ile ilgilidir. Çünkü oyunu belirleyen ve yöneten şey toptur. O halde her şey topun yönetilmesi ve yönlendirilmesi ile ilgilidir.
Dolayısıyla futbolda top ile ilgili yaratıcılık farklı şeyleri, farklı biçimlerde ve farklı durumlarda uygulamak demektir.

Buna göre topsuz yapılan tüm çalışmaların yaratıcılık açısından amacı olmayan çalışmalar demektir.
Topun olmadığı koşmalar farklı şeyleri, farklı biçimlerde ve farklı koşullarda uygulama imkanını ve fırsatını ortadan kaldırmak anlamına gelir. Çünkü yaratıcılık deneyimi sunmaz.
Özetle topun işin içinde olmadığı koşular ve davranışlar yaratıcılığı geliştirmez.
Çok koşmaya dayalı eğitim uygulamaları, atletik özellikli çalışmalar, top ile ilgili farklı şeyleri uygulamayı fırsatı ve imkanını vermez.

Yaratıcılık denilen özellik;
Top ile ilgili becerilerin oyun akışı içinde, oyunun ortaya çıkardığı fırsatlardan yararlanarak sergilenmesine dayalı gelişir.

2
Birinci bölümde yaratıcılık için iki noktanın altını çizmiştik. Futbolda yaratıcılık ve yaratıcı oyunculuk gelişimi için en önemli ön koşul top ile ilişki becerilerin önemi ve gereği üzerinedir.
İkincisi aşırı oranda koşu dayanıklılığı ve devamlılığı yaratıcılık için belirleyici oladığı gibi engelleyici de olabilmektedir...

Oyuncuları bir çok ölçüte veya bakış açısına göre ya da özelliğe göre sınıflamak mümkündür.
Örneğin oyun akışı için oyuncu ihtiyaçlarına göre
1. Verimli oyuncu
2. Çalışkan oyuncu
3. Yaratıcı oyuncu
tiplerinden ve sınıflamasından söz edilebilir. Bu sınıflama uyarında belirlenen oyuncu tiplerinin hepsine ihtiyaç duyulduğunu söylemek mümkündür.

Üçünü bileşimi olan oyuncu tipi neredeyse mümkün değildir.
Mümkün olan ise genellikle şudur;
Çalışkan oyuncuyu daha verimli, kılabilmek.
Ya da verimli oyuncuyu biraz daha çalışkan kılmak.
Ama yaratıcı oyuncunun asgari düzeyde çalışkan ve verimli olması yeterlidir.
Çünkü yaratıcılığı için zinde kalmaya, düşünmeye, farklı şeyler yapmaya ve herkesin görmediğini veya tahmin etmediğini denemeye yönelik kişiliği ve becerisini uygulamaya koyabilmek için rahat olmaya, serbest veya daha bağımsız davranmaya ihtiyacı vardır.
Bu tür oyunculara yaratıcılığın gerektirdiği serbestlik verilmelidir.
Örneğin Mesut Özil adlı oyuncuya taktik açıdan görev kısıtlayıcı bir görev verirseniz ve bu taktiğin içinde savunmaya yönelik görevler ağırlıktaysa, hele hele onu adam adama savunma yapmaya zorlarsanız veya savunma öncelikli, kendi yarı alınında oyunu benimseyen bir oyun tercih ederseniz ondan asla verim alamayacağınız gibi çık sıradan bir oyuncu tipi ortaya çıkarmış olursunuz.

Yaratıcı oyun ve oyunculuk için çocuk ve gençlere oynadıkları bölge ya da mevkide durumun gereği olan hareket ve beceriler dışında farklı bir şeyler denemesine izin verilmesi kadar, oyun akışına ilişkin davranış sorumluluğu vermek ya da önermek çok daha önemlidir.
Yani, oyun anlayışı ve oyun içindeki taktik görevlendirmeler yaratıcı oyuna izin verecek bir yapıda olmak zorundadır. Yaratıcı oyun için yaratıcı taktiklere, yaratıcı taktikler için de yaratıcı oyunculara ihtiyaç duyulması birbiri ile ilgili şeylerdir.

Yaratıcı oyuna izin vermeyen oyun ve çalışmalarda yaratıcı oyuncu yetiştirme ihtimaliniz azalır.
Mevkilere gelince en az yaratıcı oyun ve oyuncu savunma oyuncuları ile ilgili olduğu düşünülür. Bu çok doğru değildir. Her mevkinin yaratıcılığı farklı özellikler gösterir.
Tek tip yaratıcı oyuncu türü yoktur. Biz genel olarak yaratıcı oyuncuları orta saha ve forvet açısından değerlendirme eğilimi içindeyiz. Bu durumda da yaratıcı çalışmalar diye her mevkideki oyuncuya aynı şeyler yaptırıyoruz.

Oysa yaratıcılık mevkilere göre yaratıcılık meselesidir ve o mevkinin yaratıcılığın özellikleri ve oyunları farklıdır.
Günümüzün en etkili ve önde sayılan savunma oyuncularını iyi analiz ederseniz onların sadece savunma özellikli iyi oyuncu olmaları ile değil, savunma oyununda da yaratıcı özelliklere sahip olduklarını görebilirsiniz.