MEVKİ SEÇİMİNİN EĞİTİM İÇERİĞİNE UYGUNLUĞU NEDİR?

FUTBOLDA MEVKİ SEÇİMİ İLE FUTBOL EĞİTİMİNİN YAŞ VE İÇERİK PLANLAMASI BİRBİRİ İLE PARALEL ŞEKİLDE DEVAM EDEN BİR SÜREÇTİR.

Futbolda ve çoğu spor branşında (yüzme ve cimnastik sporlarını bir yana bırakırsak, esasen tartışmalı bir konudur) formal/sistematik eğitime başlama ve eğitimin zamanlama planlaması nedir? Ve ne olmalıdır? Sorusuna verilecek cevap, okullaşma zamanlaması ile aynı şeydir şeklinde olmalıdır.

Eğitim zamanı: Formal eğitime (sistematik ve programlı eğitime) başlama yaşını ifade eder. Ama öte yandan doğal ve informal eğitim dediğimiz kendiliğinden ve nesnel koşulların gereği olarak yaşama başlama ile başlayan ve ömür boyu devam eden bir süreç olduğu da bir gerçektir.

Eğitimcilik ve formal, örgün eğitim, okullaşma, programlı ve sistematik eğitim bağlamında yüzyıllardır gerek deneysel, gerek her türlü bilimsel ve deterministik çalışmaların öngördüğü ve tescil ettiği şekliye eğitim planlaması ve eğitim yaşı okullaşma yaşı ve okul eğitimi planlamasıyla örtüşür veya çakışır hale gelmiş bulunmaktadır.

Bu bağlamda okullaşma zamanı
Okulöncesi dönem çocukları için 3-6 yaş arasını kapsar.
Hazırlık sınıfı (geçiş sınıfı) 60-72 ay arasını kapsar.
İlkokul süreci ideal anlamda 8-9 ve 10-11 yaşlarını içine alan dönemdir veya olmalıdır.
Ortaokul süreci biliş ve sosyal gelişim açısından ideal anlamda 12-15 yaş, lise eğitimi ise 15-18 yaşları süreçlerini kapsar ya da kapsamalıdır.
Bu planlama çocukların düşünce/biliş, duygu, hareket ve bedensel gelişimleri göz önüne alınarak yapılmış planlamadır.
Şimdi geliniz bunu futbol açısından değerlendirerek eşleştirmeye çalışalım;

1. 3-6 yaş düşünce, duygu, beden ve hareket gelişim açısından futbolda hareket gelişimi açısından programlı, futbol açısından sadece yerdeki nesnelere tekme atma ve giderek amaçlı tekme atmaya doğru gelişen bir süreci ifade eder.
3-6 yaş daha çok nesne kontrolü, yer değiştirme ve dengeleme hareketlerinin temel anlamda yapılabilirliğinden giderek daha kolay ve iyi şekilde yapılabilirliği ile ilgili olmak zorundadır.

Bazı yaz okullarında bu yaşlarda futbol eğitim gibi ifadelerden söz edilmektedir. Bu yanlıştır ve bir aldatmacadır. Bu yaşlarda "hareket eğitimi ve gelişiminden" söz edilmelidir.

2. HAREKET EĞİTİMİ ve FUTBOL

Hareket dediğimiz şey en basit ama en kapsayıcı tanımla; İnsanoğlunun dünyaya geldikten 9 aya kadar devam eden bilinç dışı refleks şekilde gerçekleştirilebilen, buradan 2 yaşına değin ilkel hareketler dediğimiz şekilde amaçsız ama bilinç merkezli devam eden, daha sonra da amaçlı olarak "temel hareketlere" dönüşen ve sürekli evrilerek gelişen ve 7-8 yaşlarından itibaren farklı durum, koşul ve amaçlar için kullanılmaya başlamasını ifade eden ve son olarak da 15-16 yaşlarına değin hem yapılış şekli hem de yapılış amacına göre mükemmelleşen beden kullanımı yeterliliği ve becerileri demektir.

İnsanoğlu 0 yaşından 15/16 yaşlarına değin hareket dediğimiz "bedenini kullanmada" ulaşabileceği en üst beceri düzeyine ulaşır.
Sonrası süreç bir geliştirme değil ama belli düzeyde telafi etme süreci ve artan kuvvet, hız ve dayanıklılık bağlı olarak performans amaçlı kullanabilme farklılık yaratma süreci demektir.
Tüm dünyada ve tüm insanoğlunun önce yaşamı devam ettirmek için ve sportif alanda mükemmel olmak için gerçekleştirmek zorunda olduğu hareketler sadece ve sadece üç kategoriden oluşur.

Bunlar;
1. Dengeleme hareketleri
2. Yer değiştirme hareketleri
3. Nesne kontrolü (kullanımı) gerektiren hareketlerdir.
Hareket gelişimi dediğimiz şey işte bu hareket sınıflaması içinde yer alan çeşitli hareket uygulamalarının sayıca çok az 9. aya kadar refleks hareketlerden başlayıp giderek sayıca ve kalite olarak artan şekilde 15/16 yaşlara kadar mükemmelleşmesi süreci demektir.

Bu hareketlerin spor dallarına göre bazılarının daha öne çıkması ve daha mükemmelleşmesi yanında, tüm hareket çeşitlerinin ve uygulamalarının o spor branşına özgü dönüşümü ve oryantasyonu söz konusudur.
Yani denge hareketleri, yer değiştirme hareketleri ve nesne kullanımı gerektiren hareketler basketbolda da, cimnastikte de, volaybolda da ve futbolda da vardır ama yapılan işe göre farklılaşma ve kullanım biçimlerinde göre özgünleşerek vardır.
İşte hareket gelişimi ve futbolu bu açıdan ele almak ve altyapı eğitimlerini temel eğitimden başlatırken buna göre bir program geliştirmek zorunluluğu söz konusudur.

Peşinde olduğumuz ve eğitsel amacımız şudur;
Önce saptamalar:
1. Futbol oyunu "top ile hareket" ilişkisi ile ilgili bir oyundur.
2. Futbolun gelişimi ve ilerlemesi demek hareket gelişimi ve ilerlemesi demektir.
3. Futbol oyunu ile ve futbol oynayan oyuncu ilişkisi esasında "top ve hareket" ilişkisinden ibarettir. Dolayısıyla topun hareketini yaratan esasında hareketin top ile olan ilişkisidir.
4. Futbol oyunu başlangıç aşamasından, ulaşılabilecek en zirve aşamasına değin "hareket ve top" ilişkisindeki beceri gelişiminden başka bir şey değildir.
5. Futbol ve oyun performansını belirleyen ise; Bu becerilerdeki düzeye ilaveten çeşitlilik, hız, zamanlama, mekan-alan kullanımı ve sürekliliktir.

Bu durumda futbol eğitiminin 2-7 yaş arası informal, 8 ve üstü yaşlarda formal olarak "hareket eğitimi" temelli ve "hareket ve top ilişkili" amaçlı olması gereği gayet açık değil midir?
Bu durumda futbol eğitimlerinin çerçevesini ve içeriğini hareket gelişimi ve süreci ile "hareket ve top" ilişkileri üzerinden düzenleyerek tekrar ele almak gerekir.

Nasıl?
Hareket Türleri, Çeşitleri ve Uygulamalarını top ile ilişkili hale getirerek ve uygulamaları bu şekilde dönüştürerek.
TOP kullanılarak DENGELEME hareketleri
• Eğilme
• Esnetme
• Düşme-Kalkma
• Dönme
• Salınma
• Ağırlık aktarma
• Atlama konma
• Başlama durma
• Oturuşlar
• Duruşlar
• İtme
• Çekme hareketleri
TOP kullanılarak NESNE KULLANIMI GEREKTİREN HAREKETLER (Branşa futbol ise ayak ve bacak kullanımı ağırlıklı)
• Atma
• Tutma
• Fırlatma
• Çekme
• İtme
• Asılma
• Bastırma
• Çevirme
• Döndürme
• Yuvarlama
• Sallama
• Tekmeleme/ayakla vuruş
• Durdurma
• Vole
• Raket ya da bir nesne kullanarak vurma
TOP kullanılarak YER DEĞİŞTİRME HAREKETLERİ
• Emekleme-sürünme
• Yürüme
• Koşma
• Atlama
• Yuvarlanma
• Tırmanma
• Sıçrama
• Sıçramalı atlayış
• Galop
• Kayma

Futbol, bebeklik ve çocukluktan itibaren yapılan tüm davranışlar, en üst düzeydeki üstyapı oyuncusunun futbol oyununa kadar hareket analizi açısından aynıdır.

Değişen hareket çeşitliliği, sayısı, becerisi ve hızıdır.
O halde hareket gelişimini asıl olarak kabul eden "hareket ve top" ilişkisi gelişimi amaçlı bir eğitim anlayışı ve içeriği olması gereken FUTBOL EĞİTİMİ demektir.

NOT: KALECİLİĞE YÖNELME VE YÖNLENDİRME MESELESİNİ DE BU ANLATILANLAR IŞIĞINDA ELE ALMAK GEREKİR.