Tıbbi anlamda
1. Beklenen zamandan önce oluşma veya görülme,
2. Kalıtsal bir hastalık veya bozukluğun ileriki kuşaklarda beklenen süreden daha önce görülmesi anlamlarına gelir.
Lakin biz spor bilimciler için bu kavram "öncelleme" şeklinde Türkçeleştirilmiş şekilde kullanılır.
Öncelleme çok güzel bir ifade ve Türkçe kavramdır.
Öncelleme aynı zamanda askeri bir kavramdır da.
Tıbbi ve askeri açıdan çok doğru kullanılan bu kavram spor alanı için çoğu zsman yanlış algılanmakta veya kullanılmaktadır.
Yukarıda tıbbi açıklaması verildi.
Askeri açıdan ise hareket eden bir cismin hareket yönüne bakarak hareket hızını hesap ederek o cismi başka bir cisim ile denk getirme anlamına gelecek şekilde kullanılmaktadır. Örneğin hareket halindeki bir uçağın hedef alındığını düşünün. Uçağın hızının göz önüne alınarak, atış ile uçağın buluşma noktasının tayin edilerek atışın o noktayı hedeflemesi anlamında kullanılır.
Spor alanında ise çoğu antrenör için yanlış kullanım olarak öncelleme; önceden anlama, bir sonraki pozisyonun ne olacağını tahmin etme ve ona göre davranma, daha erken davranma gibi yanlış anlamlarda kullanılmaktadır. Oysa bunların hepsi sezgi, sezinleme, tahmin etme, çıkarım yapma gibi kavramlar ile açıklanır.
Öncelleme, nesne (top) ile ilişkili olarak el, kol, ayak, bacak veya bedenin tamamının nesnenin hareket yönü, açısı ve özellikle hızı ilişkili olarak ayarlanabilmesi yetisidir. Örneğin futbolda top gelmeden önceden savrulan bacak veya topa vurmak için geç kalınmış ayak hareketi amaca yönelik teknik beceriyi tamamen bozar.
Esasında görsel algı, zaman algısı, yan ve yön algıları gibi "algısal motor özelliklerin gelişerek koordinatif özelliğe dönüştüğünü veya koordinatif özellik olduğunu biliyoruz.
Çocuklar 2 yaşından itibaren 12 yaşlarına kadar olağanüstü öncelleme yani hareket eden nesneye göre davranma yetilerini geliştirerek yeteneğe dönüştürürler.
Bu yetiyi işlenmez ise sakarlık derecesinde bazı teknik beceriksizlik görüntüleri ortaya çıkar.
Öncelleme öncellikle nesnenin hızı ile ilgili bir algı meselesidir. Deneyim ile geliştirilerek koordinatif beceriye dönüşür.
Teknik kapasitesi yüksek oyuncular ile tek pozisyonda optimum başarı elde eden tek vuruşluk gol oyuncuları öncelleme konusunda iyi oyunculardır.
Özetle öncelleme önceden ne olacağını tahmin etme değil, hareket edene önceden ön almadır. Gereken yerde gerektiği şekilde top kullanmanın önkoşulu iyi bir öncelleme algısına sahip olmaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder